ابرکوه خبرنگار یزد فردا مهدی کارگر ". این ماده به عنوان یکی از ارزشمندترین نعمات الهی در طبیعت در عین فراوانی به عنوان ماده ای کمیاب شناخته می شود. در چند دهه اخیر به عللی از جمله کاهش نزولات جوی ، افت سطح آبهای زیرزمینی، رشد جمعیت و مصرف بی رویه آب و افزایش نیاز غذایی بشر و در نتیجه افزایش تولید و پایین بودن بهره وری در مصرف آب، کشورمان دچار کاهش شدید منابع آب گردیده است. طبق آمار موجود میزان بارندگی در سال آبی  93-92 در شهرستان ابرکوه 34 میلی متر بوده که نسبت به سال گذشته به میزان 60 درصد کاهش داشته داشته است . با کاهش بارندگی و در نتیجه عواملی همچون برداشت بی رویه آب از سفره ها شاهد افت شدید سطح آبهای زیرزمینی و خشک شدن قنات ها و چشمه ها و عمیق تر شدن چاه ها هستیم به طور مثال تعداد قنات های این شهرستان طی سی سال گذشته از 100 قنات فعال به 12 قنات فعال کاهش یافته است. علاوه بر این طی این سالها شاهد متروکه شدن تعداد زیادی از چاههای کشاورزی هستیم. به هر شکل برداشت بی رویه  موجب حمله آب شور کویر به آب شیرین و    بی کیفبت نمودن این آبها نیز شده است. کمبود آب نه تنها در سطح بین المللی مشکل آفرین می باشد بلکه در سطح ملی بین استانهای همجوار و حتی شهرستانها نیز به یک چالش جدی تبدیل شده است. طبق آمارهای موجود کشور ایران در سال 1950 (حدود 63 سال پیش)دارای سرانه آب قابل دسترس بیش از 6000 مترمکعب بر نفر بر سال بوده است. در سال 2025 این رقم کمتر از 1300 متر مکعب بر نفر بر سال کاهش خواهد یافت که این نشان دهنده کمبود شدید آب در سالهای آینده می باشد. کارشناسان معتقدند مدیریت منابع آب کشور تا به حال مدیریت مناسبی نبوده و گواه این است که طی سالهای اخیر بسیاری از تالاب ها و دریاچه های طبیعی کشور خشک شده و منابع آبهای زیرزمینی در آبخوان دشت های کشور با تراز منفی شدیدی روبروست این در حالی است که کمیت و کیفیت آب شرب بسیاری از مناطق نیز دستخوش تأثیرات منفی قرار گرفته است . بررسی و توجه به مسائل آب نشان می دهد که هرچند اولین جرقه ها و هشدارها از محافل و کانون های علمی برخاسته ولی به تدریج با مشاهده عینی پدیده های ناشی از نحوه بهره برداری و مدیریت منابع آب به بالاترین رده های تصمیم گیری در سطح ملی، منطقه ای و بین المللی رسیده است. جمع بندی این فرایند عنوان جدیدی را به ادبیات مدیریت آب به نام بحران آب اضافه نموده است. بحران آب در این برهه از تاریخ دو وجه شاخص دارد که هیچ گونه شباهتی به مسائل آب در گذشته ندارد که عبارتند از:1- در بسیاری از نقاط دنیا نیازهای آبی یا تقاضا برای آب از مرزهای منابع آب قابل استحصال از نظر فنی و اقتصادی عبور نموده یا در حال عبور از آن است و این موضوع در سال ها و دهه های آینده با ابعاد نگران کننده ای همراه خواهد بود به عبارت دیگر تفاوت این مشخصه با گذشته این است که در گذشته های دور آب از نظر مقداری و کمی در دسترس بود لکن محدودیت فناوری موجب میشد که استحصال آن با دشواریهایی همراه باشد و در آینده به دلیل رسیدن مصرف به سقف امکانات توسعه منابع آب ، اصولا آب اضافی دیگری برای توسعه در دسترس نخواهد بود هر چند که حتی مشکلی ا ز نظر منابع مالی و فنی نیز وجود نداشته باشد .2-  اگر در گذشته مشکلات و مسائل آب در مقیاس محلی مطرح بود اکنون و در آینده این مشکلات در مقیاس ملی، منطقه ای و حتی جهانی بروز ،خواهد نمود و این فرایند موجب شده است حفظ صلح ،تأمین امنیت غذایی و بالاخره توسعه پایدار به یک دغدغه خاطر بزرگ بین الملی تبدیل گردد ، به خصوص که ابعاد مساله در بین کشورهای جهان سوم، به دلیل این که بخش های وسیعی از مساحت کشورهای مذکور به طور طبیعی از کمبود بارندگی و منابع آب تجدید شونده در رنجند بسیار بسیار گسترده پیش بینی می شود. در این میان ، چنانچه راهکارهای سنجیده و آگاهانه و مبتنی بر جامع نگری برای مدیریت آب کشور تدارک دیده نشود، کشور ما نیز از این رویداد در امان نخواهد بود.
از جمله بزرگ ترین مصرف کنندگان آب ، بخش کشاورزی است که سهمی بیش از 90 درصد از مصارف را داراست به طوریکه این بخش سهم زیادی از آب های با کیفیت را به خود اختصاص داده است اما متأسفانه راندمان مصرف و بهره وری آب در این بخش با شرایط مطلوب فاصله زیادی دارد. در کشور ما تولید بیشتر مستلزم مصرف بیشتر آب است. به طور مثال برای تولید یک کیلوگرم گندم 1300 لیتر و یک کیلوگرم گوشت گاو 15000 لیتر آب نیاز می باشد. آب مصرفی نه تنها برای تولید یک واحد محصول کشاورزی بلکه برای محصولات صنعتی نیز قابل توجه است مثلا یک خودرو مسافرتی به وزن 1100 کیلوگرم به میزان 40000 لیتر آب مصرفی نیاز دارد. البته میزان مصرف آب برای تولید یک واحد کالا در کشورهای مختلف جهان متفاوت است مثلا میزان آب مورد نیاز برای یک کیلو گندم در انگلستان 400 لیتر است. با توجه به بحران آب باید در مدیریت کشاورزی به نحوه استفاده از آب ، نوع محصولات تولیدی(کم آبخواه یا پر آبخواه) و راندمان مصرف آب توجه ویژه ای داشته باشیم.
نتیجه:وقتی برای تولید یک کیلوگوشت گاو تا 15 هزار لیتر آب و برابر یک برگ کاغذ A4 تا ده لیتر آب مصرف می شود با این وصف معلوم می گردد که انسانها متاسفانه در مصرف بیش از حد آب رفتاری غیر هوشیارانه دارند بطوری که نوعی از تقابل و رویارویی در استفاده از آب نه تنها بین جوامع مختلف یک ملت بلکه بین قاره ها نیز مشاهده می گردد،بطوری که طبق پیش بینی ها جنگ برسرآب از هم اکنون شروع شده است ، به هر شکل آب گنجینه مشترک انسان هاست که باید به نسل های بعدی سپرده شود و باید برای حفظ و حراست از منابع آب همیشه این جمله معروف را به یاد داشته باشیم که "ما آب را از پدرانمان به ارث نبرده ایم بلکه آن را برای فرزندانمان به امانت گرفته ایم". باید این واقعیت را پذیرفت که حجم آبهای زیرزمینی محدود و روزی به پایان خواهد رسید و منابع آبهای تجدید شونده نیز جوابگوی نسل های آینده نخواهد بود پس باید بحران آب را مدیریت و با اتخاذ تصمیمات به جا و به موقع  و اصلاح الگوی مصرف با مسئله کم آبی سازگار شد.
جواد شمس(دبیر مدیریت بحران شهرستان ابرکوه)

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا